Ο Σταυρός Οσίου Πατρός ημών Ισαάκ του Σύρου

Γιατί ο Τριαδικός Θεός όταν παρέδωσε τον Νόμο είπε δια του Μωυσή στον λαό είπε: «να μην λατρέψεις το έργο ανθρώπινων χεριών, κι ούτε κανένα είδωλο ή ομοίωμα» (Πρβλ. Εξ. 20, 4-5) αφού η Κιβωτός κατασκευάστηκε από τα χέρια ξυλουργών, και οι πλάκες λιθοτομήθηκαν και επιγράφηκαν από τα χέρια του Μωυσή; Το είπε αυτό, και στην συνέχεια μάλιστα τιμώρησε τους Ισραηλίτες, επειδή αυτοί έδωσαν σε τούτα τα αντικείμενα ονόματα ειδώλων, μολονότι η δύναμη του Θεού είχε αποκαλυφθεί ανοιχτά στα αντικείμενα αυτά, που έφεραν το δοξασμένο και τιμημένο όνομά Του. Πράγματι, ο λαός δεχόταν μέσω αυτών την σωτηρία και πολλά οφέλη, και μέσω αυτών επιτελούνταν τρομακτικά υπερφυσικά σημεία.

Έτσι και το σημείο του Σταυρού, όταν εικονιστεί επάνω σε έναν τοίχο ή σε μία πλάκα, ή σχηματιστεί από χρυσό είτε ασήμι, ή κάτι παρόμοιο, ή σκαλιστεί στο ξύλο, αμέσως ενδύεται την θεία δύναμη, και πληρούται από αυτήν. Την ίδια εκείνη δύναμη που κατοικούσε στην Κιβωτό. Κι έτσι ο Σταυρός καθίσταται σκήνωμα της δόξας του Θεού, μεγαλύτερο κι από την Κιβωτό. Όπως ακριβώς η διακονία της Καινής Διαθήκης σε σχέση με τα γεγονότα της Παλαιάς τιμάται περισσότερο από τον Θεό,  όπως η διακονία του Χριστού είναι υψηλότερη από εκείνη που δόθηκε δια του Μωυσή, όπως η δημιουργία δίνει μεγαλύτερη τιμή στον άνθρωπο απ’ ότι στα άλαλα αντικείμενα, έτσι και το σημείο του Σταυρού είναι πολύ πιο τιμημένο από την Κιβωτό. Κι αυτό χάρη στην μεγάλη τιμή της ανθρώπινης φύσης, την οποία η Θεότητα πήρε από εμάς και έκανε κατοικία Της. Κι επειδή η θεία και αγαθή χαρά που σκηνώνει στον Υιό του ανθρώπου, και τον μετατρέπει σε τέλειο ναό της, είναι διαφορετική από την χαρά που παλαιά ενοικούσε στην Κιβωτό και στα άλλα άλαλα εκείνα αντικείμενα. Εκείνη ήταν αγαθή μόνον μεταφορικά. Ήταν η σκιά μόνον των αγαθών που έφερε ο Χριστός.

Για τον λόγο αυτό, αν προσκυνούσαμε ένα κατασκευασμένο αντικείμενο με το σχήμα του Σταυρού, δίνοντάς του κάποιο άλλο όνομα, θα τιμωρούμασταν με τον ίδιο τρόπο, όπως αυτοί που εξέπεσαν από την λατρεία του Θεού σε εκείνη των ειδώλων. Εμείς όμως προσκυνούμε τον Σταυρό στο όνομα του Υιού του ανθρώπου, στον οποίον ενοικεί η Θεότητα. Γι’ αυτόν μιλά συνεχώς η Παλαιά Διαθήκη, «Το δωδεκάφυλον…εν εκτενεία νύκτα και ημέραν λατρεύον ελπίζει καταντήσαι» (Εβρ. 26, 7) σ’ Αυτόν. Όλα τούτα τα κατανοούμε κατά την προσευχή θεωρώντας και προσκυνώντας την εικόνα του Σταυρού, γιατί πάνω σ’ αυτήν σταυρώθηκε ο Υιός του ανθρώπου. Μέσω αυτής της εικόνας λαμβάνουμε την θεία δύναμη, και αξιωνόμαστε την βοήθεια του Θεού, την σωτηρία, και τα άρρητα αγαθά του κόσμου τούτου και του μελλοντικού. Κι όλ’ αυτά δια του Σταυρού.

Στο χρυσό ιλαστήριο, που ήταν τοποθετημένο επάνω στην Κιβωτό, αποκαλυπτόταν ανοιχτά η δύναμη του Θεού. Κι ο ιερέας όταν εισερχόταν στα Άγια των Αγίων δεν τολμούσε να υψώσει το βλέμμα του προς αυτό, ούτε να το εξετάσει. Γιατί σ’ αυτό ενοικούσε η τρομερή δόξα της Θεότητος. Γι’ αυτό η όψη του ιλαστηρίου προκαλούσε μεγαλύτερο φόβο, και δεχόταν μεγαλύτερες τιμές, από όλα τ’ άλλα αντικείμενα, που αποτελούσαν μέρος της διακονίας του ιερέα.

Οι ορθόδοξοι Πατέρες λέγουν, πως το ιλαστήριο συμβόλιζε την ανθρώπινη φύση του Κυρίου μας. Κι αν είναι τόσο φρικτός ο τύπος, πόσο πιο φοβερή θα είναι η Ερμηνεία του τύπου, το αληθινό Αρχέτυπο κάθε συμβόλου και τύπου; Η Πρόνοια απαιτούσε τότε από την παλαιά εκείνη διακονία του ιερέα αυστηρότητα και μεγάλο δέος. Όμως τώρα στην καινή εποχή δεσπόζει- αντίθετα- η γλυκύτητα. Γιατί όποιος τολμούσε να φερθεί στα σύμβολα και τους τύπους εκείνους με αμέλεια, ελάμβανε αμέσως την τιμωρία, όπως εκείνοι που κάηκαν από την φωτιά του θυμιατηρίου τους.

Όμως τώρα η Χάρη έχει εκχυθεί χωρίς μέτρο. Η αυστηρότητα έχει καταποθεί από την γλυκύτητα, και έχει επιτραπεί η παρρησία. Κι έχει ακόμη γεννηθεί ένα είδος ατημελησίας. Δεν είναι όμως πραγματική, απέχει πολύ απ’ αυτήν. Αποτελεί πλησμονή της παρρησίας. Και αυτή αποδιώχνει τον φόβο, με την άφθονη γλυκύτητα του Θεού που μας σκεπάζει.

Για τους αληθινούς πιστούς, η θέα του Σταυρού δεν είναι μικρό πράγμα. Γιατί όλα τα σύμβολα περιέχονται σ’ αυτόν. Κι όταν υψώνουν τα μάτια και ατενίζουν τον Σταυρό, είναι σαν να θεωρούν το πρόσωπο του Χριστού. Κι έτσι τον ατενίζουν γεμάτοι ευσέβεια. Η όψη του είναι γι’ αυτούς πολύτιμη και φοβερή, και είναι ταυτόχρονα αγαπημένη. Και γίνονται σαν παιδιά, κι η παρρησία τους μεγαλώνει ενώπιον του Κυρίου, όπως ακριβώς τα μικρά παιδιά που μιλούν συνήθως με παρρησία στους γονείς τους, έχοντας πεποίθηση στην αγάπη τους.

Κι όποτε πλησιάζουμε τον Σταυρό, είναι σαν να προσεγγίζουμε το σώμα του Χριστού. Και χάρη στην πίστη μας, έτσι μας φαίνεται.

Ο νους μας, όταν προσεγγίζει και ατενίζει τον Σταυρό, ταξιδεύει μυστικώς προς τον ουρανό. Η μυστική μας όραση καταπίνεται από μια θεωρία του μυστηρίου της πίστης, καθώς αποδίδει τιμές στην ανθρώπινη φύση του Κυρίου μας. Είναι σαν να μετέχει σ’ ένα όραμα αόρατο, απρόσιτο στις αισθήσεις.

Έτσι, δεν διστάζουμε να Τον ονομάζουμε ταυτόχρονα Κύριο, Σωτήρα και Θεό. Είναι καθήκον μας να προσευχόμαστε σ’ Αυτόν, στον Κτίστη.

Πιστεύουμε πως Κύριος, Σωτήρας και Θεός μας είναι ο Υιός του ανθρώπου, που στο όνομά Του προσκυνούμε και ευλαβούμαστε τον Σταυρό Του. Το ίδιο πράττουμε και για καθετί δικό Του. Έτσι δεν διστάζουμε να ονομάσουμε την ανθρώπινη φύση του Κυρίου μας Θεό, Κτίστη και Κύριο, ή να μιλήσουμε γι’ Αυτόν θεοπρεπώς αναφωνώντας πως με τα χέρια Του καταρτίσθηκαν οι αιώνες και δημιουργήθηκαν τα πάντα. Γιατί ο Λόγος ενοίκησε με το θέλημά Του στην ανθρώπινη φύση και της έδωσε την τιμή της Θεότητός Του. Και της έδωσε εξουσία πάνω στα πάντα. Γιατί Αυτός, μέσω της ανθρώπινης φύσης Του, έμελλε να πληρώσει την κτίση με μεγάλα αγαθά. Και η αρχή έγινε με τον Σταυρό, στον οποίον ο Κύριος προσήλθε για χάρη της κτίσης. Αυτός, που ακόμη και οι άγγελοι έλαβαν διαταγή να τον λατρεύουν, όπως λέγει και ο μακαριστός Παύλος: «όταν δε πάλιν εισαγάγη τον Πρωτότοκον εις την οικουμένην, λέγει και προσκυνησάτωσαν αυτώ πάντες άγγελοι Θεού» (Εβρ. 1, 6).  Έτσι, μαζί με τον Λόγο προσκυνείται χωρίς διάκριση, με μία μοναδική προσκύνηση, και η ανθρώπινη φύση του Κυρίου μας. Ενώ οι δύο φύσεις και μαζί οι ιδιότητές τους διατηρούνται ακέραιες, ωστόσο η προσκύνηση είναι μία.

Πιστεύουμε, πως ό,τι αφορά την ανθρώπινη φύση του Κυρίου ανυψώνεται προς τον Λόγο, ο οποίος την ενώνει με τον εαυτό Του, γιατί ο Λόγος θέλησε, η ανθρώπινη φύση να μετέχει στην τιμή και την προσκύνησή Του. Και όλα τούτα τα φανέρωσε μέσω του Σταυρού. Μέσω αυτού του αντικειμένου, που οι άπιστοι τόσο καταφρονούν, εμείς αποκτήσαμε μια ακριβή γνώση του Κτίστη.

Μέσω του Χριστού, όλα τα έλλογα όντα αξιώθηκαν την αληθινή αγάπη του Κτίστη, την αγάπη που τα συνδέει μεταξύ τους. Κι αυτό συμβαίνει όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στους αγγέλους. Κι έτσι ομολογείται από τους πάντες ο ένας Θεός και Κύριος του παντός.

Ο Σταυρός είναι το ένδυμα του Χριστού, όπως η ανθρώπινη φύση του Χριστού είναι το ένδυμα της Θεότητας. Κι έτσι ο Σταυρός αποτελεί τύπο του αληθινού Πρωτοτύπου, ως την ώρα που Αυτό θα αποκαλυφθεί. Και τότε, κανένας τύπος δεν θα είναι πια απαραίτητος. Γιατί η θεία Φύση ενοικεί αχωρίστως στην ανθρώπινη φύση, ατέρμονα, αιώνια, και χωρίς όρια. Κι έτσι ο Σταυρός γίνεται για εμάς ο τόπος όπου σκηνώνει η δόξα του Υψίστου, ο ναός του Κυρίου, ο ωκεανός των μυστηρίων της θείας Οικονομίας.

Το σημείο του Σταυρού μας αποκαλύπτει μέσω του οφθαλμού της πίστης το μυστήριο εκείνο που έλαβε χώρα και στις δύο Διαθήκες. Το σημείο του Σταυρού συνιστά το επισφράγισμα της Οικονομίας του Σωτήρα μας.

Οπότε ατενίζουμε με σταθερά αισθήματα και κατάνυξη τον Σταυρό, συγκεντρώνεται μέσα μας η μνήμη όλης της Οικονομίας του Σωτήρα, και φανερώνεται στον εσωτερικό οφθαλμό.

Σ’ Αυτόν «κατοικεί παν το πλήρωμα της Θεότητος σωματικώς» (Κολ. 2, 9). Κι Αυτός είναι που περπατά σαν ένας κοινός άνθρωπος, κτυπώντας τις πόρτες των αμαρτωλών. Όπως λέει ο προφήτης Ησαΐας, «το είδος αυτού άτιμον, εκλείπον παρά πάντας ανθρώπους», και «ουκ έστιν είδος αυτώ ουδέ δόξα» (Ησ. 53, 3/2).

Τι θαύμα! Ως άνθρωπος, ο Κτίστης εισέρχεται στα σπίτια τελωνών και πορνών. Κι αυτοί ανταποκρίνονται χάρη στην δική Του ενέργεια. Εκείνος τους ενθαρρύνει. Εκείνος με την διδασκαλία Του παρέχει την βεβαιότητα της καταλλαγής. Εκείνος επισφράγισε τον λόγο της αλήθειας με αληθινές μαρτυρίες, δηλαδή με θαύματα και σημεία. Είναι Εκείνος που με το κάλλος της όψης Του έλκυσε όλο το σύμπαν, με την αγάπη Του, σε μία μόνη ομολογία του Θεού, σε μία μόνη ομολογία του Κυρίου των πάντων. Είναι Εκείνος, που στον κάθε ένα ενέσπειρε την γνώση του Κτίστη.

Όλοι όσοι δέχθηκαν την διδασκαλία Του είδαν την ελπίδα που Εκείνος κήρυξε να επαληθεύεται. Γιατί Αυτός επισφράγισε τα λόγια Του με το ίδιο Του το αίμα. Διότι με τον θάνατο και την ανάστασή Του επαλήθευσε τους δώδεκα άνδρες. Αυτούς, που η πρόγνωση του Θεού είχε εκλέξει από όλο το γένος του Αδάμ για την διακονία Του. Μέσα σε άφατη αίγλη ο Πατέρας ύψωσε τον Χριστό κοντά Του, στον ουρανό. Στον τόπο εκείνο, που κανένα κτίσμα δεν πάτησε ποτέ. Στον τόπο, όπου ο Θεός προσκάλεσε όλα τα έλλογα όντα, ανθρώπους και αγγέλους, στην ευλογημένη Του Βασιλεία, για να αγάλλονται μέσα στο θείο φως που ενδύθηκε η ανθρώπινη φύση του Κυρίου. Η ανθρώπινη εκείνη φύση που είναι πλήρης αγιότητας, που περιβάλλεται από άρρητη δόξα και αίγλη. Αυτή που υπάρχει μαζί με τον Θεό.

Αυτά είναι τα μυστήρια που κρύβει μέσα του ο αγιασμένος τύπος του Σταυρού. Κι αυτά είναι η αιτία των θαυμάτων, που επιτελεί ο Κτίστης σ’ όλον τον κόσμο μέσω του τύπου του Σταυρού, του τύπου αυτού που προσκυνούμε και τιμούμε με χαρά. Διότι αυτό είχε σχεδιάσει προαιώνια ο Κτίστης στον νου Του, διότι μέσω του τύπου αυτού θέλησε ο Θεός να δώσει σ’ όλους τη γνώση της δόξας Του, θέλησε να κερδηθεί για όλους η ελευθερία.

Ευλογημένος ο Θεός, που διαρκώς προσπαθεί με υλικά αντικείμενα να μας οδηγήσει, με τρόπο συμβολικό, στην γνώση της αόρατης Φύσης Του. Ευλογημένος Αυτός που εντυπώνει στον νου μας την μνήμη της Πρόνοιάς Του, αυτής που πάντοτε ενεργούσε, σ’ όλες τις γενιές. Της Πρόνοιας, που μέσω ορατών μορφών δέσμευε τον νου μας με την αγάπη για την μυστική Ύπαρξή Του.

Ας αγάλλονται οι καρδιές μας με τα μυστήρια της πίστης μας κι ας χαιρόμαστε που ο Θεός μεριμνά τόσο για εμάς. Ας διεισδύσουμε με την θεωρία της διάνοιας στις θαυμαστές πράξεις Του, που για χάρη μας ενεργεί. Ας χαρούμε την ελπίδα που αποκαλύφθηκε σ’ εμάς, τα παιδιά του Χριστού, δια του μυστηρίου της Καινής Διαθήκης. Της Διαθήκης, που λάβαμε από το χέρι Του.

Προσκυνητός ο Θεός, που έκανε τα πάντα για την σωτηρία μας, για να μας φέρει κοντά Του πριν αποκαλύψει τον μελλοντικό Του κόσμο, τον κόσμο εκείνο, όπου θα λάβουμε τα αγαθά που αρμόζουν στα παιδιά του Θεού.

Προσκυνητό και το μυστήριο της δύναμης του Σταυρού. Γιατί μέσω αυτού μας δόθηκαν όλα τα χαρίσματα, μέσω αυτού αξιωθήκαμε την γνώση των αγγέλων μέσω της δύναμης, δια της οποίας δημιουργήθηκαν όλα τα κτίσματα, ορατά και αόρατα.

Στην θεία Φύση αρμόζει κάθε ύμνος, αξίζει κάθε δοξολογία. Αξίζουν τα πάντα σ’ Αυτήν που μας δημιούργησε και μας έδωσε όλα τούτα τα αγαθά, σ’ Αυτήν που θα μας δώσει καινάλλα. Σ’ Αυτήν αρμόζει η προσκύνηση, τιμή και δόξα στον αιώνα του αιώνος, αμήν.